Bogata i burzliwa historia naszego kraju przyczyniła się do tego, że miejsca kultu religijnego w Polsce wyraźnie świadczą o jej dawnej wielokulturowości. Najbardziej znanymi sanktuariami pozostają nadal miasta symboliczne dla katolików takie jak Częstochowa czy Łagiewniki. Na mapie naszego kraju można znaleźć także mniej popularne ośrodki religijne w tym również te, które powiązane są z prawosławiem czy z judaizmem. W poniższym wpisie podpowiadamy, gdzie się udać, by poznać najważniejsze z nich.
Grabarka – centrum polskiego prawosławia
Naszą podróż rozpoczynamy od wschodniej części Polski. To tutaj w województwie podlaskim znajduje się Sanktuarium Grabarka. Na niewielkim 40-metrowym wzniesieniu położona jest cerkiew Przemienienia Pańskiego, która powstała w 1711 roku jako wotum dziękczynne za wybawienie od epidemii. Grabarkę nazywa się także Górą Krzyży. Nazwa wiąże się ze zwyczajem pozostawiania przez pielgrzymów na górze drewnianych krzyży. Szacuje się, że obecnie znajduje się ich ponad 10 000. Każdy z nich symbolizuje prośby, podziękowanie czy zwyczajne ludzkie troski, powierzane Bogu. Wiara w uzdrawiającą moc tego miejsca towarzyszy miejscowej ludności od wieków.
Pielgrzymka do Sanktuarium Grabarka w dniu Przemienienia Pańskiego, czyli 18 i 19 sierpnia (według kalendarza prawosławnego) to jedno z ważniejszych wydarzeń dla wyznawców Prawosławia. Zgodnie z wierzeniami każdy, kto odwiedza to miejsce z wiarą, niezależnie od przekonań, zostanie przez Boga wysłuchany.
Maryjne Sanktuarium Gietrzwałd
Ważnym dla katolików miejscem kultu maryjnego jest Sanktuarium w Gietrzwałdzie. Położone w województwie warmińsko-mazurskim miasteczko zasłynęło jako miejsce jedynych oficjalnie uznanych przez kościół objawień Matki Boskiej w Polsce. Świadkami objawień, które odbyły się w 1877 roku, były nastoletnie dziewczyny. Obecnie znajduje się tu XV-wieczny kościół gotycki – Bazylika Narodzenia Najświętszej Marii Panny. Cudowny obraz Matki Boskiej Gietrzwałdzkiej, który możemy tu podziwiać, słynie z dokonanych za jego pośrednictwem cudów i łask. Prymas Kardynał Wyszyński koronował obraz w 1967 roku. W pobliżu sanktuarium znajduje się też pobłogosławione przez Maryję Źródełko. Zgodnie z przekazem jego woda przynosi ulgę chorym i cierpiącym. Niezwykły klimat tego miejsca i wiara w jego nadprzyrodzony charakter przyciąga do Gietrzwałdu corocznie około miliona turystów i pielgrzymów.
Synagoga pod Białym Bocianem we Wrocławiu
Przenieśmy się teraz na zachód Polski, by przyjrzeć się niezwykłemu żydowskiemu domowi modlitwy, jakim jest wrocławska Synagoga Pod Białym Bocianem. Obiekt powstał na początku XVIII wieku, potem był kilkakrotnie remontowany i rozbudowywany. Służył społeczności żydowskiej, a po dramatycznych wydarzeniach II wojny światowej został zagarnięty przez władze PRL i popadł w ruinę. Dopiero w 1996 roku Synagoga pod Białym Bocianem powróciła w ręce Gminy Wyznaniowej Żydowskiej. Od tamtej pory przeszła generalny remont i obecnie jest nie tylko miejscem modlitwy, ale także centrum wydarzeń społeczno-kulturalnych oraz artystycznych. Stanowi tez cenny zabytek klasycystyczny o oryginalnej architekturze.
Społeczność żydowska obchodzi tu swoje najważniejsze święta w tym przypadający we wrześniu Jom Kipur oraz obchodzoną w listopadzie i grudniu Chanukę.
Stara Synagoga Kraków – bożnica na Kazimierzu
Kraków to kolejne duże polskie miasto, w którym przetrwała synagoga. Krakowska synagoga jest jednym z najstarszych tego typu obiektów zachowanych w Polsce. Pochodzi z XV wieku i była wielokrotnie przebudowywana. Po wojennych zniszczeniach została odrestaurowana w latach 1956-1959. Obecnie synagoga wraz z sąsiednimi zabudowaniami stanowi oddział Muzeum Historycznego Miasta Krakowa.
Zwiedzając ją, możemy poznać zabytki związane z historią i kulturą Żydów. Ekspozycja stała przybliży nam wiedzę o życiu codziennym, zwyczajach i tradycjach krakowskich Żydów. W synagodze odbywają się również tematyczne wystawy i inne wydarzenia popularyzujące kulturę żydowską.
Budynek synagogi mieści się na krakowskim Kazimierzu przy ulicy Szerokiej. Jej renesansowo-gotycki styl architektoniczny podziwiają liczni turyści odwiedzający stolicę Małopolski. Najwięcej gości z kraju i zagranicy gromadzi organizowany corocznie na Kazimierzu Festiwal Kultury Żydowskiej.
Cerkiew w Sosnowcu – klimatyczne miejsce modlitwy
Cerkiew prawosławna w Sosnowcu jest jedną z zaledwie dwóch tego typu świątyń na Śląsku. Fundatorami cerkwi byli wyznawcy różnych religii i narodowości – Polacy, Rosjanie, Niemcy i Żydzi. Jej budowę zakończono 1889 roku. Od początku swojego istnienia aż po dzisiaj świątynia służy jako siedziba parafii prawosławnej. Na podziw zasługuje oryginalna bryła budynku charakterystyczna dla świątyń bizantyńskich. Wnętrze świątyni od ponad wieku w zasadzie nie zmieniło swojego wystroju. Można tu powierzyć się opiece patronek cerkwi – św. Wiery, Nadziei i Luby i Matki ich Zofii – rzymskich męczennic. W sosnowieckiej cerkwi znajduje się bowiem jedyna w Polsce ikona zawierająca ich relikwie. W świątyni zobaczymy także Częstochowską Ikonę Matki Bożej, którą podarowali kolejarze z tego miasta.
Zwiedzanie cerkwi odbywa się 30 minut przed każdym nabożeństwem, a od zwiedzających wymaga się godnego stroju. Na terenie parafii znajduje się ścieżka edukacyjna „Prawosławne dziedzictwo”.
Sanktuarium Święty Krzyż – najstarsze w Polsce
Na terenie województwa świętokrzyskiego znajduje się jedna z ważniejszych dla chrześcijan relikwii – drzewo Krzyża Świętego. Zgodnie z legendarnymi i historycznymi przekazami inspiracją do powstania w XI w Sanktuarium Świętego Krzyża na górze Łysiec w okolicy Nowej Słupi było objawienie anielskie. Opactwo góruje nad okolicą, stanowiąc niezwykle atrakcyjną część krajobrazu. Do sanktuarium prowadzi szlak turystyczny zwany „Drogą królewską”. Można dostać się tam również zaprzęgiem konnym, kolejką świętokrzyską lub meleksem. Podobnie jak inne miejsca kultu religijnego również te słynie z licznych łask i nawróceń. Corocznie odwiedza je około 300 tys. pielgrzymów.
Zwiedzając miejsca kultu religijnego, możemy nie tylko zaspokoić nasze potrzeby duchowe, ale także poznać historię zmiennych losów naszego kraju. Świadczą o niej zarówno perełki architektury o charakterze sakralnym, jak i świątynie w małych miejscowościach, które zasłynęły z prostej ludowej pobożności.
